search

Hlutverk og skipulag

Náttúrufræðistofnun starfar samkvæmt lögum nr. 54/2024 um Náttúrufræðistofnun og náttúrustofur. Meginhlutverk stofnunarinnar er að stunda undirstöðurannsóknir á náttúru Íslands, afla og vinna staðfræðilegar og landfræðilegar grunnupplýsingar um landið, auk þess að reka náttúrurannsóknastöð við Mývatn.

Dýjamosi og Kverkjökull
Úr Kverkfjöllum; dýjamosi og Kverkjökull – Ljósm. Marco Pizzolato

Verkefni stofnunarinnar samkvæmt 3. gr. laganna eru meðal annars að:

  • stunda vísindalegar rannsóknir á náttúru Íslands,
  • varðveita náttúrugripi, ritsmíðar og önnur gögn á vísindalegum heimildasöfnum og byggja upp aðgengileg gagnasöfn með sem fyllstum heimildum um íslenska náttúru,
  • skrá og kortleggja kerfisbundið einstaka þætti íslenskrar náttúru, meðal annars um jarðfræði og útbreiðslu tegunda,
  • styðja við uppbyggingu sýningarsafna um náttúrufræði með upplýsingum og ráðgjöf og miðla þekkingu til skóla, fjölmiðla og almennings,
  • veita leiðbeiningar um hóflega nýtingu náttúruauðlinda og aðstoða með rannsóknum við mat á verndargildi vistkerfa og náttúruminja, sem og áhrifum mannvirkjagerðar og annarrar landnotkunar á náttúruna,
  • rannsakna villta stofna spendýra og fugla,
  • annast fuglamerkingar og hefur stofnunin ein heimild til að láta merkja villta fugla á Íslandi,
  • greina frá niðurstöðum rannsókna í fræðslu- og vísindaritum,
  • skrá berg- og jarðgrunna landsins kerfisbundið,
  • skrá náttúruminjar, annast mat á verndargildi þeirra og hafa umsjón með C-hluta náttúruminjaskrár,
  • bera ábyrgð á vöktun lykilþátta íslenskrar náttúru að því marki sem hún er ekki falin öðrum stofnunum með lögum eða reglum settum á grundvelli þeirra,
  • byggja upp og viðhalda viðmiðunarkerfum og aðgengilegu landshnitakerfi og hæðarkerfi fyrir allt Ísland,
  • hafa frumkvæði að gerð og notkun staðla á sviði landupplýsinga,
  • þróa og viðhalda landupplýsingum um vatnafar, yfirborð, vegi og samgöngur, örnefni, stjórnsýslumörk, mannvirki, hæðarlínur og hæðarpunkta,
  • fara með framkvæmd laga um grunngerð fyrir stafrænar landupplýsingar, þar með talið að sjá um rekstur, viðhald og tæknilega þróun landupplýsingagáttar,
  • skrá og viðhalda örnefnagrunni í samráði við Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum; innihald gagnagrunnsins skal vera aðgengilegt gjaldfrjálst og almenningi skal gert kleift að skrá örnefni í grunninn,
  • þróa og viðhalda stafrænum landupplýsingagrunnum í samráði við viðeigandi stjórnvöld,
  • sinna öðrum verkefnum samkvæmt sérlögum, stjórnvaldsfyrirmælum eða ákvörðun ráðherra.